• Niepokoi mnie kwestia chromu-6. W mediach pojawiło się wiele informacji na temat narażenia na chrom-6.
• Niektórzy klienci nie przeprowadzają już badań na obecność chromu-6, czy to możliwe?
• Czy mogę być narażony na działanie niebezpiecznych substancji podczas obróbki farb i powłok?
  

Farby i powłoki

Farby i powłoki zawierają substancje, które w mniejszym lub większym stopniu mogą być szkodliwe dla ludzi. Substancje te są dodawane w celu nadania im określonych właściwości, które decydują o ich jakości.

Do potencjalnie szkodliwych substancji należą: spoiwa, rozpuszczalniki i rozcieńczalniki, pigmenty, wypełniacze i niektóre domieszki oraz metale ciężkie, takie jak chrom-6, ołów, kadm, cynk itp. Większość z tych substancji jest szkodliwa w kontakcie z ciałem, na przykład poprzez kontakt ze skórą, lub w wyniku wdychania zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu.

Dlaczego stosuje się powyższe substancje?

• w materiałach budowlanych zapewniają one m.in. dodatkową wytrzymałość i ochronę (chrom-6 chroni przede wszystkim przed rdzą)

Niektóre z tych substancji są uważane za niebezpieczne (rakotwórcze) i dlatego należy unikać narażenia na ich szkodliwe działanie.

Ryzyko narażenia powstaje tylko wtedy, gdy przeprowadza się prace na farbach/powłokach. Ryzyko dla zdrowia wzrasta wraz ze stopniem (stężeniem chromu-6) i czasem trwania narażenia (dawką przyjmowaną przez daną osobę). Ryzyko narażenia zależy również od szeregu innych czynników, a mianowicie:

• ilości uwalnianego (drobnego) pyłu;
• ilości innych uwalnianych gazów lub oparów.

W tym miejscu chcielibyśmy krótko omówić dwie substancje, a mianowicie chrom-6 i ołów.

Czym jest chrom-6?

Chrom-6 jest metalem. Chrom-3 jest obecny w naszej diecie, ale jest nieszkodliwy. Natomiast chrom-6 jest szkodliwy dla zdrowia. Chrom-6 jest dodawany do rozmaitych produktów ze względu na swoje użyteczne właściwości, takie jak działanie antykorozyjne. Chrom-6 łatwo przywiera do metali i jest stosowany m.in. w farbach, drewnie, plastiku i metalu. Jako składnik powłok lub materiałów budowlanych zapewnia dodatkową wytrzymałość i ochronę przed korozją.

Dlaczego chrom-6 jest szkodliwy?

Chrom-6 jest niebezpieczną substancją, która po narażeniu się na jej działanie może ostatecznie prowadzić do powstania poważnych problemów zdrowotnych w postaci raka lub niekorzystnego wpływu na zdolność reprodukcyjną. Chrom-6 może również powodować reakcje alergiczne, takie jak astma i wyprysk kontaktowy. Dodatkowo, chrom-6 jest szkodliwy dla środowiska.

Czym jest ołów

Ołów jest metalem. Ołów jest niebiesko-szarym, ciągliwym i doskonale przewodzącym metalem. Węglan ołowiu stosowano w farbach, a także jako dekorację tapet. W domach i budynkach ołów jest wykorzystywany w celu uszczelniania szczelin (pęcherzyki ołowiu) oraz w witrażach. W bateriach i akumulatorach ołów jest stosowany jako elektroda. W elektronice stosuje się natomiast połączenia ołowiu z cyną, a czasem także ze srebrem.

Dlaczego ołów jest szkodliwy?

Długotrwałe narażenie na działanie ołowiu i jego związków może powodować uszkodzenie mózgu i prowadzić np. do demencji. Może to prowadzić do różnych zaburzeń rozwojowych, zwłaszcza u dzieci. Objawia się to niższym IQ i zwiększonym ryzykiem popełnienia przestępstwa w późniejszym życiu. Obecnie zabrania się wykorzystywania ołowiu do produkcji lub lutowania rur z wodą pitną.

Ołów i związki ołowiu, takie jak produkty spalania benzyny ołowiowej, mają szkodliwy wpływ na działanie mózgu.

Substancje nielotne lub metale ciężkie mogą dostać się do organizmu na trzy sposoby:

• przez spożycie (żołądek),
• przez wdychanie (płuca) lub
• przez skórę.

Możliwość zachorowania u ludzi zależy głównie od czasu trwania narażenia (w dłuższej perspektywie) i jego stopnia (dużego lub małego). Szanse na zachorowanie po pojedynczej/krótkiej ekspozycji na metale ciężkie są znikome.

Gdzie możemy się z nim zetknąć?

• pigment w farbach
• powłoki antykorozyjne
• stal nierdzewna i inne stopy chromu
• środki do konserwacji drewna
• cement

Powyższe produkty są powszechnie stosowane jako powłoki m.in. na:

• konstrukcjach inżynieryjnych (mosty; śluzy i tamy)
• budynkach (na różnych elementach architektonicznych, takich jak stal i drewno)
• kanałach powietrznych i rurach (części instalacyjne)
• meblach ulicznych i latarniach
• ogrodzeniach
• słupach wysokiego napięcia
• sprzęcie obronnym
• samolotach
• pociągach
• statkach i łodziach podwodnych

W formie stałej nie jest szkodliwy. Ale jeśli cząsteczki pyłu dostaną się do powietrza, mogą stanowić zagrożenie.

Podczas obróbki może uwalniać się pył i, w mniejszym stopniu, opary. Pod pojęciem „obróbki” rozumie się szlifowanie, piaskowanie, spawanie, cięcie i śrutowanie. Pył i opary mogą się również uwalniać podczas spawania i cięcia stali nierdzewnej.

Substancje mogą dostać się do organizmu poprzez wdychanie, spożycie i kontakt ze skórą.

• W wyniku kontaktu mogą wystąpić bezpośrednie (ostre) dolegliwości, takie jak: podrażnienie nosa, kaszel, swędzenie i pieczenie.
• W przypadku częstego kontaktu z pyłem mogą wystąpić przewlekłe dolegliwości, takie jak: rak płuc, rak nosa i nosogardzieli, rak żołądka, rak krtani i alergie oddechowe, w tym astma i zapalenie błony śluzowej nosa (nieżyt nosa). Inne możliwe schorzenia to: przewlekłe choroby płuc, takie jak POChP, penetracja przegrody nosowej przez wrzody chromowe i alergiczny wyprysk kontaktowy.
• Uszkodzenia mózgu, takie jak demencja.

To, czy zachorujesz w wyniku narażenia na działanie farb i powłok, zależy od wielu czynników, takich jak:

• Na ile substancji byłeś narażony?
• Jak długo trwało narażenie?
• W jaki sposób doszło do kontaktu: przez skórę (mokrą lub suchą), przez wdychanie lub spożycie?
• Styl życia i indywidualna wrażliwość

W razie wątpliwości dotyczących swojego stanu zdrowia i tego, czy byłeś lub jesteś narażony, skontaktuj się ze swoim przełożonym lub lekarzem zakładowym.

Jeśli zachodzi konieczność obróbki jakiejś powierzchni lub przedmiotu, istnieje możliwość, że warstwa jest zanieczyszczona. Aby upewnić się, czy w danej substancji znajduje się chrom-6 lub inne substancje niebezpieczne, możesz przeprowadzić badania. Nie jest to obowiązkowe. Identyfikacja chromu-6 i innych substancji niebezpiecznych w farbach lub powłokach jest bardzo trudna i nie zawsze wiarygodna. Innymi słowy, nie wszyscy klienci przeprowadzą odpowiednie badania. Zakładają oni wówczas, że powłoka obiektów zawiera substancje niebezpieczne, które należy w taki sposób traktować.

Procedura zarządzania 2.0 została opracowana we współpracy z Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf i ProRail. Została ona zatwierdzona przez Inspekcję Pracy. Procedura ta obejmuje zestaw środków określających środki bezpieczeństwa i higieny pracy dla wszystkich prac związanych z farbami i powłokami (patrz link na dole tego niezbędnika).

Środki stosowane w pracy muszą być jasno opisane w planie BHP.

Podejmowanie środków zapobiegających narażeniu na kontakt z pyłem jest obowiązkowe. RWS, RVB i ProRail opracowały procedurę zarządzania chromem-6 i innymi substancjami niebezpiecznymi (wersja 2.0). Procedura ta opisuje środki zapobiegające narażeniu na wdychany pył mogący zawierać chrom-6, ołów lub inne substancje niebezpieczne podczas przetwarzania lub usuwania farby/powłoki. Rozwinięto w niej poprzednią wersję i poparto odpowiednimi pomiarami. Wyniki niektórych z tych pomiarów doprowadziły do korekty zalecanych środków zaradczych. W prawie wszystkich przypadkach wiąże się to ze zmniejszeniem zakresu środków. Niniejsza procedura jest ogólnodostępna i może być stosowana przez każdego, kto zawodowo zajmuje się obróbką lub usuwaniem powłok i farb.

Środki zaradcze w skrócie

Podstawowe zasady higieny:

• Mycie rąk przed paleniem, jedzeniem i/lub piciem oraz przed i po skorzystaniu z toalety
• Zakaz palenia, jedzenia i/lub picia podczas pracy
• Stosowanie środków zaradczych zapobiegających powstawaniu pyłu

Przed rozpoczęciem prac:

• Noszenie kombinezonu ochronnego zakrywającego ręce i nogi
• Noszenie rękawic w celu ochrony skóry
• Okulary ochronne
• Jeśli nie można zapobiec powstawaniu pyłu:
• Szczelnie przylegająca maska na usta z zaworem (filtr P3) lub półmaska z filtrem pochłaniającym P3. Oczywiście, w zależności od sytuacji, możliwe jest również zastosowanie maski lub kaptura nadciśnieniowego
• Zabezpiecz miejsce pracy, aby uniknąć odwiedzin niepożądanych osób

Dodatkowe środki, które należy wdrożyć w zależności od sytuacji (zawsze należy skonsultować je z ekspertem ds. bezpieczeństwa lub specjalistą ds. higieny pracy)

• Specjalny kombinezon (w miarę możliwości trudnopalny i antystatyczny), tj. standardowy kombinezon wchodzący w skład naszego pakietu odzieżowego. W zależności od wykonywanej pracy i ilości wytwarzanego pyłu może być konieczne stosowanie jednorazowych kombinezonów typu 5/6.
• Zależne lub niezależne środki ochrony dróg oddechowych (należy skonsultować się z działem bezpieczeństwa)
• Ewentualne zastosowanie procedury odkażania

Zaleca się wykonywanie pracy bez przerwy (jeśli pozwala na to czas pracy!). Jeśli konieczna jest przerwa lub (nieplanowana) wizyta w toalecie:

1. Środki ochrony dróg oddechowych należy zdejmować jako ostatnie!
2. Opuszczając pomieszczenie/miejsce pracy, zdejmij wszelkie elementy odzieży, takie jak jednorazowe kombinezony, rękawice, obuwie i (jednorazowe) maski (jeśli dotyczy), które mogły mieć kontakt z pyłem. Należy je oddzielić i zutylizować jako odpady chemiczne. Oddaj swój kombinezon do prania.
3. Umyj twarz i ręce przed jedzeniem i/lub piciem (w tym paleniem) oraz przed i po skorzystaniu z toalety
   

Inne ogólne środki zaradcze

• Dbaj o prawidłowe wykonywanie pracy
• Unikaj powstawania pyłu!
• Zadbaj o konserwację systemów odciągowych i innego sprzętu
• Do czyszczenia używaj odkurzacza przemysłowego z filtrem HEPA lub czyść na mokro
• Zabroń używania sprężonego powietrza do czyszczenia
• Zadbaj o odpowiedni transport lub utylizację odpadów. Dotyczy to również filtrów i worków odkurzaczy
• Rejestracja pracowników zależy od sytuacji, należy ją skoordynować z działem bezpieczeństwa
• W razie potrzeby zaproponuj pracownikom badanie medycyny pracy w porozumieniu z lekarzem zakładowym.
  

Dodatkowe informacje:

• O chromie-6: Chrom-6 | Portal dotyczący zdrowia i bezpieczeństwa
• Aby uzyskać więcej informacji na temat ochrony dróg oddechowych, zapoznaj się z niezbędnikiem - ochrona dróg oddechowych
• Znajdź procedurę zarządzania chromem-6: Procedura zarządzania chromem-6 i innymi substancjami niebezpiecznymi (wersja 2) | Publikacja | Portal dotyczący zdrowia i bezpieczeństwa

W razie wątpliwości warto zwrócić się o poradę do Działu Bezpieczeństwa. Chętnie Ci pomogą.